اثر کشاورزی حفاظتی بر خصوصیات خاک و عملکرد کنجد در تناوب با گندم

این تحقیق در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار و چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی داراب فارس انجام شد (1389 تا 1393). تیمارهای تحقیق عبارت بودند از 1) کم‌خاکورزی (شخم با خاک ورز مرکب و کاشت با خطی کار) ، 2) کشت مستقیم گندم (رقم چمران) و کنجد (رقم داراب2) به مدت چهار سال، 3) کشت مستقیم گندم در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم کنجد به مدت چهار سال، 4) کشت مستقیم کنجد در سال‌های اول، دوم و چهارم و کشت مرسوم آن در سال سوم وکشت مستقیم گندم به مدت چهار سال و 5) خاک‌ورزی مرسوم (شخم با گاوآهن برگرداندار، دوبار دیسک و لولر و کاشت با خطی کار). نتایج نشان داد که روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی باعث افزایش رطوبت خاک (حداکثر 50 درصد) و کربن آلی خاک (حداکثر 138 درصد) شدند. جرم مخصوص ظاهری خاک تحت تأثیر معنی دار روش خاک ورزی قرار نگرفت، اما نفود تجمعی و سرعت نفوذ آب در خاک تحت تأثیر تیمارهای خاک‌ورزی حفاظتی کاهش یافت (حداکثر 33 درصد). همچنین، روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی به ویژه کم‌خاک‌ورزی انتشار دی اکسید کربن از خاک را نسبت به خاک‌ورزی مرسوم کاهش دادند (حداکثر 19 درصد). ضمنا روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی در مقایسه با خاک‌ورزی مرسوم، باعث کاهش معنی‌دار عملکرد کنجد (حداکثر عملکرد کنجد در روش حفاظتی 2011 کیلوگرم در هکتار و در روش مرسوم 2045 کیلوگرم در هکتار) نشدند. بنابراین در مناطق گرم استان فارس، روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی می‌توانند جایگزین خاک‌ورزی مرسوم در تهیه زمین کنجد گردند.